رابطه عشق مجازی و حقیقی
در باره عشق مجازی جناب شهید مطهری (ره) فرمود: ”عشق قابل توصیه نیست لیکن اگر کسی عاشق شد فرصتی است که او را از مجاز به حقیقت کشیم.“ [1] برای تغییر عشق مجازی به حقیقی و یا پل قرار دادن مجاز به حقیقت راه کارهایی وجود دارد که سزاوار است بیانی جدی داشته باشیم.
بیانی از جناب بوعلی سینا را مورد توجه قرار دهید: «پس نفس انسان و قوت عقلی که وی اصل این قوت ها است،[2] به ضرورت او را کمالی باشد... و کمال وی عقلی باشد از جنس وی... [3] پس نفس مردم چون بدین مرتبت رسید عالمی معقول باشد... و چون عاقل تأمل کند بداند که این کمال تمام تر است و بیشتر و شریف تر از کمال قوت ذوق و قوت جماع و رسیدن این کمال به نفس قوی تر است از رسیدن کمالات دیگر به قوت های دیگر... [4] و نشاید که عاقل را گمان افتد که همه لذت در آن چیز بسته است که در خر و گاو موجود است از لذت خوردن و جماع کردن... [5]
راه کار سیر از مجاز به حقیقت
اگر کسی مبتلا به عشق مجازی شد بهترین فرصت آن است که استادی حاذق تنها دست او را در دستان محبوب واقعی نهد. استعداد سیر در این شخص بیداد می کند پس بهر او درس عشقی هم بگو تا که راه را از چاه باز شناسد و از مجاز به حقیقت گذر. از این جا این قطعه را مورد باز نگری قرار دهیم که شیخ بهائی (رض) همین کرده که از آن گفته ایم.
علم رسمی سر به سر قیل است و قال نی از آن کیفیتی حاصل نه حال
طبع را افسردگی بخشد مدام مولوی باور ندارد این کلام
وه چه خوش می گفت در راه حجاز آن عرب، شعری به آهنگ حجاز
کُلُّ مَن لَم یَعشِقِ الوَجهَ الحَسَن قَرِّبِ الرَّحل، إلَیهِ وَ الرَّسَن
یعنی هر کس را که نبود عشق یار بهر او افسار و پالانی بیار...
هر که نبود مبتلای ماه رو اسم او از لوح انسانی بشو...
سینه ی خالی ز مهر گل رخان کهنه انبانی بود، پر استخوان
سینه گر خالی ز معشوقی بود سینه نبود، کهنه صندوقی بود
دل که فارغ شد ز مهر آن نگار سنگ استنجای شیطانش شمار
تو به غیر از علم عشق ار دل نهی سنگ استنجا به شیطان می دهی
لوح دل از فضلهی شیطان بشوی ای مدرّس درس عشقی هم بگوی 6
توضیح سروده:
این سروده شیخ چندان نیازی به توضیح ندارد، چرا که بسیار روان و قابل فهم است. اما برخی از لغات و اصطلاحات آن را به اختصار توضیحی خواهیم داد.
استنجاء: پس از قضای حاجت اگر برای تطهیر آبی نباشد با سه سنگ می توان خود را پاک کرد. این سنگ را سنگ استنجاء گویند.
علم رسمی: خود معنا فرمود که مراد علم حصولی، و آموختنی است که با بحث، تدریس و تدرّس، ان قلت قلت ها، گفتگوها و نظرات این و آن حاصل می آید.
ارجاعات:
1. مرتضی مطهری، مجموعه آثار، قم: انتشارات صدرا،
2. ابو علی سینا، رساله نفس. همدان: دانشگاه بو علی سینا، 1383. حواشی و تصحیح موسی عمید، چ 2، ص 80
3. ابو علی سینا، رساله نفس. همدان: دانشگاه بو علی سینا، 1383. حواشی و تصحیح موسی عمید، چ 2، ص 81
4. ابو علی سینا، رساله نفس. همدان: دانشگاه بو علی سینا، 1383. حواشی و تصحیح موسی عمید، چ 2، ص 82
5. ابو علی سینا، رساله نفس. همدان: دانشگاه بو علی سینا، 1383. حواشی و تصحیح موسی عمید، چ 2، ص 83
6. محمد شیخ بهاء الدین العاملی، کلیات، ص 6
